آن‌چه در این گزارش‌ها می‌خوانید، به اشکال مختلف نشان می‌دهد برجامی که ایران به بندبند آن متعهد بوده است، دست‌کم «روح» آن تا کنون بارها توسط آمریکایی‌ها نقض شده و بعد از پایان دوره ریاست‌جمهوری باراک اوباما نیز با توجه به مخالفت‌های کنگره آمریکا، هیچ افساری نمی‌تواند رئیس‌جمهور بعدی این کشور را از زیر پا گذاشتن توافق هسته‌ای با ایران بازدارد.

 

21 مهر 94

• شبکه آمریکایی سی‌ان‌ان به نقل از یک مقام دولت این کشور گفت آزمایش اخیر موشک دوربرد عماد توسط ایران اگرچه نقض برجام محسوب نمی‌شود، اما قطع‌نامه 1929 سازمان ملل متحد را نقض کرده است. این در حالی است که روزنامه آمریکایی نیویورک‌تایمز پیش‌تر در اقدامی ظاهراً تبلیغاتی مدعی شده بود که آزمایش عماد احتمالاً توافق هسته‌ای ایران با 1+5 را نقض کرده است[1].

• مقام‌های فعلی و سابق آمریکا می‌گویند برجام از تنش‌های موجود میان این کشور و ایران نکاسته و اختلافات دو کشور بر سر طیف گسترده‌ای از موضوعات مربوط به خاورمیانه و سیاست‌های داخلی ایران رو به فزونی است. در همین راستا، آزمایش عماد و حکم دادگاه درباره جیسون رضائیان خبرنگار روزنامه آمریکایی واشینگتن‌پست جدیدترین مصادیق پای‌بندی ایران به آمریکاستیزی دانسته شده‌اند. از جمله، برخی اعضای سابق دولت اوباما و عده‌ای از منتقدان برجام، تلاش می‌کنند آزمایش موشک عماد را «نشان‌دهنده نیت‌های ایران» علیه آمریکا و «خلاف روح برجام» جلوه دهند[2].

• «جان کربی» سخن‌گوی وزارت خارجه آمریکا در واکنش به آزمایش موشک دوربرد عماد توسط ایران گفت واشینگتن این اقدام را به دقت تحت نظر دارد و «در صورتی که آزمایش موشکی گزارش شده ناقض هر یک از قطع‌نامه‌های فعلی شورای امنیت سازمان ملل متحد باشد، ما اقدامات مقتضی درباره آن را در سازمان ملل انجام خواهیم داد.»

• «هری رید» رهبر اقلیت دموکرات‌های سنا اعلام کرد که قصد دارد نامه‌ای را به رئیس‌جمهور ایران بنویسد و خواستار تجدیدنظر در حکم جیسون رضائیان شود. وی ابراز امیدواری کرده که بعد از دو سال مذاکره و هم‌کاری میان ایران و آمریکا در پرونده هسته‌ای، صدور حکم تجدیدنظر درباره رضائیان قابل‌دست‌رس باشد.

• «اد رویس» رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا در واکنش به حکم جیسون رضائیان صحبت‌های محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان را یادآور شد که گفته بود: «ما افراد را به خاطر ابراز عقیده زندانی نمی‌کنیم.» رویس سپس گفت: «او [ظریف] یک دروغ‌گوی گستاخ است.» این مقام آمریکایی در انتقاد از دولت اوباما هم گفت: «دولت [اوباما]، هم در مذاکرات هسته‌ای و هم در نقطه‌نظرش درباره آمریکایی‌های بازداشت شده در ایران، درباره این‌که با چه کسانی در حال تعامل هستیم، از خود حماقتی خطرناک نشان داده است.»

• رسانه آمریکایی المانیتور با اشاره به مواضع نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، به خصوص جمهوری‌خواهان، درباره تغییر نظام در ایران، مسیر پیش روی ایران و آمریکا برای بهبود روابط را، به‌رغم حصول برجام، مسیری «غیرهموار» توصیف کرد. مستندات بسیاری درباره تلاش‌های آمریکا برای تغییر نظام ایران از زمان پیروزی انقلاب اسلامی به ثبت رسیده است. این تلاش‌ها از سال 2006، در دوران ریاست‌جمهوری جورج دبلیو بوش، پسر شدت گرفت و چنان‌که اسناد نشان می‌دهند در سال 2009، هم‌زمان با انتخابات ریاست‌جمهوری ایران به اوج خود رسید[3]. حجم این تحرکات به اندازه‌ای بود که محمدجواد ظریف که در آن زمان سمتی نداشت، درباره تحرکات آمریکا برای ایجاد انقلاب مخملی و تغییر نظام حاکم در تهران هشدار داده بود[4].

 

22 مهر 94

• نامزدهای دموکرات انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در اولین مناظره درون‌حزبی خود از تضعیف جایگاه آمریکا بعد از توافق هسته‌ای ایران اظهار نگرانی کردند. در این نشست، هیلاری کلینتون، اگرچه به طنز، جمهوری‌خواهان و ایران را مشکلات اصلی کشورش دانست[5]. وی در پاسخ به این سؤال که به دشمنی چه کسانی با خود افتخار می‌کنید، گفت: «جمهوری‌خواهان و ایرانی‌ها[6].»

• «جب بوش» نامزد جمهوری‌خواه دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا با انتقاد از سیاست‌های باراک اوباما و توافق هسته‌ای با ایران، بر لزوم افزایش تحریم‌های ضدایرانی در حوزه‌های غیرهسته‌ای تأکید کرد و گفت: «تحریم‌های زیادی وجود دارند که هیچ ارتباطی با توافق هسته‌ای ندارند و می‌توان [بدون آن‌که تعهدات آمریکا در برجام زیر سؤال برود] آن‌ها را تقویت و بیش‌تر کرد.»

• «مارک تونر» سخن‌گوی وزارت خارجه آمریکا به‌رغم تأکید بر این‌که بحث موشک‌ها از توافق هسته‌ای مجزاست، آزمایش موشک «عماد» توسط ایران را نقض قطع‌نامه‌های شورای امنیت سازمان ملل دانست و اعلام کرد: «واشنگتن این مسئله را به سازمان ملل ارجاع خواهد داد.»

• «جاش ارنست» سخن‌گوی کاخ سفید نیز آزمایش عماد را نقض قطع‌نامه‌های سازمان ملل دانست و مدعی شد هم‌زمانی تصویب برجام در مجلس شورای اسلامی و آزمایش موشکی ایران تصادفی نیست. وی تصریح کرد: «شاید این کار با اغراض سیاسی انجام شده باشد، ولی ما به هر حال، آن را جدی می‌گیریم ... تندروهای ایرانی از اعمال محدودیت‌های شدید علیه برنامه هسته‌ای کشور خود، نهراسیده‌اند [و پرتاب موشک کار آن‌ها بوده است].»

• جان کری، وزیر خارجه آمریکا گفت که دو سال پیش از آغاز مذاکرات هسته‌ای با ایران می‌دانسته تهران آماده گفت‌وگو در این‌باره است. وی در بیان جزئیات مذاکرات نیز گفت روحانی و ظریف به‌رغم فرمایشات مقام معظم رهبری درباره عدم ادامه مذاکرات با آمریکا در امور غیرهسته‌ای، اشاره کرده‌اند که ایران می‌تواند در برخی مسائل منطقه با آمریکا یاری و هم‌کاری کند[7].

• «سامانتا پاور» نماینده آمریکا در سازمان ملل مدعی شد آزمایش موشکی جدید ایران، نقض قطع‌نامه‌های موجود شورای امنیت است. پاور گفت: «واقعاً از ویژگی‌های مهم در اجرای توافق هسته‌ای با ایران اجرای قطع‌نامه و معیارهای موجود در آن است» و درباره میزان تأثیرگذاری این اقدام ایران بر برجام نیز تصریح کرد: «فکر می‌کنم مجبوریم همه احتمال‌ها را در نظر بگیریم.»

 

23 مهر 94

• «اد رویس» رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا از باراک اوباما خواست تا «هم به صورت یک‌جانبه و هم در شورای امنیت سازمان ملل، اقدام فوری» علیه آزمایش موشک بالستیک ایران صورت دهد. وی مدعی شد ایران پس از برجام قصد آزمودن عزم و اراده آمریکا را دارد و بنابراین اوباما باید سریعاً به این اقدام ایران واکنش نشان دهد تا «به وضوح مشخص شود که ایران از توسعه این فناوری خطرناک منع می‌شود و تعهد دولت شما به کنگره در زمینه مهار برنامه موشک بالستیک ایران تأیید شود.»

• جان کری، وزیر خارجه آمریکا گفت بازرسی‌ها از برنامه هسته‌ای ایران در قالب برجام تاریخ انقضا ندارد. وی مدعی شد: «بنیادی‌ترین مفاد برجام، از جمله بازرسی‌ها و پروتکل‌های آژانس، تاریخ انقضا ندارد.»

• «کلی آیوت» و «مارک کرک» دو سناتور جمهوری‌خواه خطاب به اوباما، شلیک آزمایشی موشک عماد را «مشکل‌ساز» دانسته و گفتند: «مشتاقیم بدانیم که پاسخ دولت شما [به این شلیک آزمایشی] چه خواهد بود ... بیم آن داریم که ادامه انتشار بیانیه‌های شدیداللحن و از آن سو ادامه انفعال [در برابر ایران]، امنیت ملی آمریکا را بیش از این تضعیف کند[8].» این دو سناتور هم‌چنین از ترسیم مرز میان برنامه موشکی ایران و توافق هسته‌ای نیز انتقاد کردند.

• «ماری هارف» معاون وزیر خارجه آمریکا گفت: «پروتکل الحاقی آژانس که ایران ذیل برجام آن را اجرا خواهد کرد، مجوز بازرسی ابدی از برنامه ایران را می‌دهد.»

 

24 مهر 94

• «سامانتا پاور» نماینده آمریکا در سازمان ملل بار دیگر مدعی شد ایران با آزمایش موشک عماد، تحریم‌های شورای امنیت را نقض کرده است. وی گفت واشینگتن پس از بررسی اطلاعات موجود به این نتیجه رسیده که آزمایش این موشک، «آشکارا نقض» تحریم‌های شورای امنیت بوده است. پاور هم‌چنین خبر داد که آمریکا در حال تهیه گزارشی برای ارائه به کمیته تحریم‌های شورای امنیت در همین‌باره است.

• باراک اوباما در اشاره به آزمایش موشک عماد توسط ایران مدعی شد این کشور «اغلب ممنوعیت‌های بین‌المللی به ویژه در زمینه موشکی را نقض کرده است و باید بگویم که موضع ما در قبال این ممنوعیت‌ها در ارتباط با برنامه موشکی آن تغییری نیافته است.» وی افزود توافق هسته‌ای تفاوت‌ها و اختلافات ما را در موضوعات دیگر حل نکرده و ما به فشارهایمان به این کشور در موضوعات دیگر ادامه خواهیم داد و به آن‌ها نشان خواهیم داد که رفتار بد آن‌ها در منطقه و جهان نتایج و عواقبی در پی خواهد داشت.»

 

25 مهر 94

• «مارک تونر» سخن‌گوی وزارت خارجه آمریکا گفت واشینگتن، حق واکنش به آزمایش موشک عماد توسط ایران را برای خود محفوظ می‌داند. وی تأکید کرد: «ما به فشار بر شورای امنیت ... جهت انجام اقدامات متناسب ادامه خواهیم داد[9].»

• محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان در خصوص آزمایش موشک عماد در ایران و واکنش‌های واشینگتن گفت: «همه اذعان کردند که آزمایشات موشکی ما ارتباطی با برجام ندارد و خود آمریکایی‌ها نیز این موضوع را تکرار کردند ... در برجام هیچ اشاره‌ای به بحث موشکی نشده و به جد معتقدم که آزمایشات موشکی ما ارتباطی با قطعنامه 2231 ندارد ... برنامه موشکی ما برای دفاع از حاکمیت ارضی‌مان است و هیچ ارتباطی با قطع‌نامه‌ها ندارد، چون برنامه موشکی ما هیچ ارتباطی با بحث هسته‌ای ندارد.»

• محمدجواد ظریف با انتقاد نسبت به برخی نگاه‌های داخلی گفت: «در گذشته این طور نگاه می‌شد که هر چه به ضرر آمریکا باشد برای ما مفید است و هیچ اشتراکی بین طرفین نیست و متأسفانه این [دیدگاه] بود که هر چه به ضرر غرب باشد به سود ماست و می‌گفتند منافع آمریکا برای کشورهای در حال توسعه رفتاری خصمانه است.» وی هم‌چنین با اشاره به تهدیدها و تحریم‌های آمریکا علیه ایران در گذشته و نقش مخرب برخی کشورها در ایجاد داعش و ناامنی در منطقه تأکید کرد: «ما باید به آینده نگاه کنیم چراکه نگاه به گذشته سؤالات زیادی را به هم‌راه خواهد داشت[10].»

• مقامات کنونی و سابق آمریکا می‌گویند انتظارات دولت ایران از سرعت رفع تحریم‌ها بعد از اجرای برجام غیرواقع‌بینانه است. در حالی که حسن روحانی گفته بود تحریم‌ها، ظرف یک تا دو ماه بعد از آن‌که ایران اجرای برجام را آغاز می‌کند، رفع خواهند شد، «رابرت آینهورن» مذاکره‌کننده هسته‌ای اسبق آمریکا می‌گوید: «ایران باید پیش از برخورداری از امتیاز رفع تحریم‌ها، اقدامات زیادی انجام دهد» و این اقدامات «دست‌کم چندین ماه» طول خواهد کشید. کارشناسان وزارت انرژی آمریکا (دخیل در مذاکرات هسته‌ای) نیز بر این باورند که انجام اقدامات مورد نیاز توسط ایران ممکن است 6 ماه یا حتی بیش‌تر زمان ببرد.

• دولت آمریکا مدعی شد واشینگتن طرحی برای استقرار مجدد ناو هواپیمابر خود در خلیج فارس در مدت زمان اجرای برجام ندارد[11].

• جان کری، وزیر خارجه آمریکا تهدید کرد در صورتی که ایران به برجام پای‌بند نماند، واشینگتن با وضع دوباره تحریم‌ها یا از طریق ابزارهای دیگر به این مسئله پاسخ خواهد داد.

 

26 مهر 94

• امروز یک‌شنبه 26 مهرماه 94، محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران و «فدریکا موگرینی» هماهنگ‌کننده گفت‌وگوهای هسته‌ای ایران و 1+5 بیانیه مشترکی صادر می‌کنند و بر اساس آن لغو تحریم‌ها را به صورت رسمی اعلام خواهند کرد[12]. در این روز که «روز پذیرش» (Adoption Day) برجام نام گرفته، هم‌زمان، شورای وزیران اتحادیه اروپا تحریم‌های صورت‌گرفته این اتحادیه علیه ایران را لغو می‌کند[13]. از طرفی، همه قطع‌نامه‌های پیشین شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز بر اساس قطع‌نامه 2231 این شورا لغو خواهد شد. «باراک اوباما» رئیس‌جمهور آمریکا نیز تحریم‌هایی را که با عنوان «دستورالعمل‌های اجرایی» است، لغو و اجرای تحریم‌های کنگره را متوقف خواهد کرد[14].

• نیویورک‌تایمز در گزارشی هدف‌دار از «آغاز یکی از بزرگ‌ترین عملیات‌های امحای هسته‌ای در تاریخ جهان» خبر داد و نوشت مهندسین ایرانی باید 12 هزار سانتریفیوژ را از میان برداشته و بیش از 12 تُن سوخت هسته‌ای با غلظت پایین، معادل 98 درصد انبارهای سوخت هسته‌ای ایران، را به خارج ارسال ‌کنند و هم‌چنین قلب تأسیسات هسته‌ای تولید پلوتونیوم را نیز از کار بیندازند[15].

• «ران درمر» سفیر رژیم صهیونیستی در آمریکا خبر داد که مذاکرات این رژیم و آمریکا درباره کمک دفاعی واشینگتن به تل‌آویو از سرگرفته شده است. این مذاکرات به دنبال مذاکرات هسته‌ای آمریکا با ایران تعلیق شده بود. درمر گفت: «اکنون که مذاکرات هسته‌ای به سمت جلو در حال پیش‌روی است، اسرائیل هم رو به جلو است و امیدواریم یک سیاست مشترک با آمریکا برای رفع خطرات ایران ایجاد کنیم[16].»

• مقامات آمریکایی می‌گویند اگرچه واشینگتن قرار است امروز (26 مهر 94) اقداماتی جهت تعلیق مشروط تحریم‌ها انجام دهد[17]، اما اجرای واقعی تعهدات و لغو تحریم‌ها چندین ماه زمان می‌برد. این یعنی کاهش تحریم‌ها که ایران به دنبال آن است تا آخر سال جاری (2015 میلادی، 10 دی 94) غیرمحتمل است. یکی از این مقامات، بر خلاف اظهارات دولت ایران طی مذاکرات، بار دیگر تأکید کرد که ما از ایرانی‌ها انتظار داریم پیش از هرگونه کاهش تحریم‌ها، همه تعهدات خود را نهایی کنند[18].

• علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: «امروز [26 مهر 94] یا فردا مرحله تصویب برجام خواهد بود؛ به این مفهوم که [دو طرف] اعلام خواهند کرد، آن را تصویب می‌کنند و از این پس باید اقدامات اجرای آن را طی کنیم.» وی درباره تبادل سوخت با روسیه هم گفت: «با این اقدامات عملاً وارد عرصه کلوپ هسته‌ای شده‌ایم؛ از این منظر که می‌توانیم فرآورده غنی‌شده اورانیوم را صادر و ما به ازای آن، مواد اولیه دریافت کنیم[19].»

• آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد: «روز 18 اکتبر 2015 [امروز، 26 مهر 94]، جمهوری اسلامی ایران به مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اطلاع داد که به طور مؤثر از روز اجرای برنامه جامع اقدام مشترک، موقتاً پروتکل الحاقی را در توافقات پادمانی اجرا خواهد کرد و تصویب آن را به مجلس موکول می‌کند[20].»

• جان کری وزیر خارجه آمریکا به مناسبت فرارسیدن روز پذیرش برجام گفت: «رفع تحریم‌ها تا زمان روز اجرایی شدن [مرحله سوم برجام] و تا زمانی که ایران همه اقدامات ضروری را تکمیل نکند، اجرا و عملی نخواهد شد[21] و این اقدامات [پیش از هرگونه لغو تحریم‌ها] مورد راستی‌آزمایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار می‌گیرد.» وی تصریح کرد: «آمریکا به کار با همه اعضای گروه 1+5 و با اتحادیه اروپا برای حفظ تعهد مشترکمان جهت حفظ رژیم تحریم‌های موجود تا زمان روز اجرا ادامه خواهد داد[22].»

• «جک لو» وزیر خزانه‌داری آمریکا به مناسبت فرارسیدن روز پذیرش برجام گفت: «در حال حاضر هیچ تحریمی برداشته نمی‌شود ... همه فعالیت‌هایی که قبل از روز پذیرش تحت تحریم بودند، از امروز هم تحت تحریم باقی می‌مانند.»

 

27 مهر 94

• «حمید بعیدی‌نژاد» مدیرکل سیاسی و امنیت بین‌المللی وزارت خارجه و عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان با استقبال از فرارسیدن روز پذیرش برجام، در حالی که «پیش‌بینی تحقق بموقع چنین روزی با توجه به مخالفت‌ها با برجام در کنگره آمریکا و دیدگاه‌های مختلف در مجلس ایران سخت بود»، نسبت به لغو تحریم‌های اروپا و آمریکا ابراز اطمینان و دو ماه کارو تلاش سخت برای آماده‌سازی کشور جهت اجرای توافق هسته‌ای را پیش‌بینی کرد[23].

• جان کری وزیر خارجه آمریکا بار دیگر ایران به تلاش برای دست‌یابی به سلاح هسته‌ای متهم و تهدید کرد که به موجب برجام «ما خواهیم دانست که آیا ایران برای تقلب تلاش می‌کند یا نه و ما آن‌ها را با اعمال مجدد تحریم‌ها و اگر لازم بود از طریق دیگر ابزارها متوقف خواهیم کرد.»

• محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان ضمن تأکید بر این‌که هیچ توافق سری بین ایران و 1+5 وجود ندارد، گفت: «علی‌رغم آن‌که آمریکایی‌ها دوست داشتند با ما بر سر منطقه توافق کنند، ولی ما هیچ توافقی در منطقه با آمریکایی‌ها نداریم. بسیاری معتقدند ما برای این‌که موضوع هسته‌ای را حل کنیم از منطقه برای آمریکا هزینه کردیم، ولی این‌طور نبوده است. ما به آن‌ها گفتیم گفت‌وگوهایمان در منطقه را با دوستانمان در منطقه انجام می‌دهیم.» ظریف هم‌چنین تصریح کرد که «اختلافات ما با آمریکا اختلافات عمیقی است[24].»

• ژنرال «ژوزف دانفورد» رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح آمریکا در دیدار با «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی گفت در حالی که آمریکا و اسرائیل درباره توافق هسته‌ای ایران اختلاف‌نظر دارند، دو طرف باید با فعالیت‌های «بد» ایران در منطقه برخورد کنند.

• سید عباس عراقچی معاون وزیر خارجه ایران با اعلام این‌که سازمان انرژی اتمی منتظر دستور رئیس‌جمهور است[25]، گفت: «عملیات جمع‌آوری سانتریفیوژهای مازاد ایران طی چند روز آینده آغاز می‌شود.» عراقچی تأکید کرد: «خوش‌بختانه، قبل از پایان امسال، به طور قطع ما روز اجرا را خواهیم داشت.» این در حالی است که مقامات غربی می‌گویند تقریباً غیرممکن است که تحریم‌های اتحادیه اروپا و آمریکا تا پیش از پایان سال جاری میلادی برداشته شوند.

• محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان با اشاره به سال‌های ایران‌هراسی با موضوع هسته‌ای در فضای بین‌المللی گفت که رژیم صهیونیستی و غربی‌ها «همیشه می‌دانستند ما دنبال سلاح نیستیم، فقط به دنبال فضاسازی امنیتی علیه ایران بودند.» وی در توصیف مذاکرات هسته‌ای هم گفت: «ما جلوی پنج کشوری نشستیم که قدرت‌های هسته‌ای جهان محسوب می‌شوند» و این کشورها را «وادار به مذاکره با جمهوری اسلامی ایران» کردیم[26].

• ایران به هم‌راه چین و آمریکا در بیانیه‌ای مشترک تائید کرد که این دو کشور قرار است نقش اصلی را در فرآیند نوسازی رآکتور آب سنگین اراک ایفا کنند. بر این اساس، ایران مدیریت پروژه، و چین و آمریکا ریاست کارگروه نوسازی اراک را به عهده گرفتند. چین نیز مسئول هماهنگی با تهران شد[27].

 

28 مهر 94

• «رابرت منندز» سناتور جمهوری‌خواه آمریکایی از جان کری، وزیر خارجه این کشور خواست تا به دلیل آزمایش موشک عماد توسط ایران، تحریم‌ها علیه این کشور را تشدید کند. منندز به وزیر خارجه آمریکا توصیه کرد: «از اختیارات دولت جهت اعمال تمامی تحریم‌هایی که در دست‌رس دارید برای جریمه کردن ایران استفاده کنید.»

• یک مقام لابی صهیونیستی آیپک در آمریکا درباره آزمایش موشک عماد ادعا کرد: «این، تنها آزمایش موشکی نبود، بلکه آزمون ایران از اراده آمریکا هم بود.» این مقام که نامش فاش نشده گفت: «اگر ایران می‌تواند قبل از اجرایی شدن توافق [هسته‌ای]، یکی از قطع‌نامه‌های سازمان ملل را نقض کند، هیچ‌کس نباید [بعد از اجرای توافق و] وقتی که آن‌ها به ده‌ها میلیارد دلار پول نقد دست پیدا می‌کنند، از آن‌ها انتظار رفتاری متفاوت داشته باشد.»

 

29 مهر 94

• دولت اوباما که به بهانه مقابله با توان موشکی ایران استقرار سامانه‌های دفاع موشکی در اروپا را در دستورکار دارد و می‌گوید به‌رغم توافق هسته‌ای به برنامه‌های خود برای استقرار این سامانه‌ها، ادامه خواهد داد، به فاصله چند روز از آزمایش موشک عماد، برای نخستین بار دست به رزمایش مقابله با حملات موشکی زد و آن را «نخستین نمایش توانمندی در اروپا» توصیف کرد. در این رزمایش، یک موشک بالستیک با استفاده از یک موشک آمریکایی هدف قرار گرفت.

• پایگاه خبری آمریکایی «جنگ کسل‌کننده است» از هم‌کاری نیروی دریایی و هوایی آمریکا برای جاسوسی خبر داد و نوشت اسکادران ویژه بخش اطلاعات هسته‌ای نیروی هوایی آمریکا در حال جاسوسی هسته‌ای از دیگر کشورها از جمله ایران است. در این گزارش آمده است: «در ابتدا شکی نبود که تمرکز اصلی این اسکادران [موسوم به «اسکادران فنی نظارت»] کره شمالی بود ... احتمالاً ایران هم یک هدف دیگر فعالیت نظارتی اسکادران مذکور است.» هم‌چنین در بخشی از این گزارش می‌خوانیم که «اسکادران عملیات فنی» طی حداقل 8 سال گذشته از موشک‌های بالستیک چین، هند، ایران، اسرائیل و سوریه و هم‌چنین پرتاب راکت به فضا جاسوسی کرده است[28].»

• حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب با صدور نامه‌ای خطاب به حسن روحانی، رئیس‌جمهور کشورمان درباره اجرای برجام، دستورات مهمی را در خصوص رعایت و حفظ منافع ملی و مصالح عالیه کشور صادر فرمودند. در این نامه (متن کامل نامه را از این‌جا بخوانید)، موارد قابل‌تأملی آمده است که صرفاً به دو مورد از آن‌ها اشاره می‌شود. طبق دستور مقام معظم رهبری «در اعلام اتحادیه‌ اروپا و رئیس‌جمهور آمریکا [مبنی بر برداشته شدن تحریم‌ها بعد از عمل کردن ایران به تعهداتش] باید تصریح شود این تحریم‌ها به کلی برداشته شده است. هرگونه اظهاری مبنی بر این‌که ساختار تحریم‌ها باقی خواهد ماند، به منزله‌ نقض برجام است.» هم‌چنین «در سراسر دوره‌ 8 ساله وضع هرگونه تحریم در هر سطح و به هر بهانه‌ای (از جمله بهانه‌های تکراری و خودساخته‌ تروریسم و حقوق بشر) توسط هر یک از کشورهای طرف مذاکرات، نقض برجاممحسوب خواهد شد و دولت موظف است طبق بند 3 مصوبه‌ مجلس اقدام‌های لازم را انجام دهد و فعالیت‌های برجام را متوقف کند.» این در حالی است که هر دوی این موارد بارها صورت گرفته است، اما دولت هیچ‌گاه این‌ها را به منزله نقض برجام در نظر نگرفته و اقدامی در این‌باره انجام نداده است.

• جان وزیر خارجه آمریکا پس از اشاره به این‌که هم «ارنست مونیز» وزیر انرژی آمریکا و هم علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در «مؤسسه فناوری ماساچوست» (ام‌آی‌تی) آمریکا درس خوانده‌اند و همین آشنایی قبلی موجب پیش‌رفت سریع‌تر مذاکرات در ابعاد فنی شد، گفت: «امیدوارم با گفتن این مطلب او [صالحی] را به دردسر نیانداخته باشم.» کری هم‌چنین تأکید کرد یکی از دست‌آوردهای بزرگ در متن برجام درباره رآکتور اراک این است که «بدون مجوز و امضای آمریکا و چین، اجازه شروع ساخت رآکتور بازطراحی‌شده» به ایران داده نمی‌شود[29].

• «جان کربی» سخن‌گوی وزارت خارجه آمریکا بار دیگر تأکید کرد: «تا زمانی که ایران تعهدات خود را انجام ندهد،‌ روز اجرا فرا نمی‌رسد و تحریم‌ها برداشته نمی‌شوند.» وی با اشاره به نامه رهبر معظم انقلاب درباره این‌که آمریکا حق ندارد در دوران توافق، ایران را به هیچ بهانه‌ای تحریم کند و هم‌چنین باید تحریم‌های هسته‌ای به طور کامل لغو شوند و چیزی از آن‌ها باقی نماند، نیز گفت: «ایران را بر اساس اقداماتش می‌سنجیم و نه بر اساس گفته‌های این کشور ... به تلاش برای مقابله با اقدامات ثبات‌زدای ایران و هم‌چنین موارد نقض حقوق بشر ادامه می‌دهیم ... تحریم‌های یک‌جانبه را برای مقابله با اقدامات ایران پابرجا نگه می‌داریم و این‌ها ابزارهایی است که ما در اختیار داریم. ایران این توافق را امضا کرده و انتظار داریم که مانند همه طرف‌ها به آن عمل کند.»

• سایت افشاگر ویکی‌لیکس اسنادی را منتشر کرد که می‌گوید از طریق حک حساب ایمیل رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) به دست آمده است. در بخشی از این اسناد آمده از آن‌جایی که ایران دارای جمعیتی بیش از 70 میلیون نفر است، ذخایر عظیم نفت دارد، در منطقه‌ای با اهمیت بسیار زیاد ژئواستراتژیک قرار گرفته، و دارای توانمندی هسته‌ای است، «آمریکا چاره‌ای ندارد جز این‌که راهی برای هم‌زیستی و کنار آمدن با هر دولتی بیابد که در تهران قدرت را در اختیار دارد.»

• سید عباس عراقچی معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه و عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای کشورمان در خصوص دستورات مقام معظم رهبری درباره اجرای برجام گفت: «ما در برجام حتماً به این الزامات، شروط و تکالیفی که برای دولت قرار داده شده است،‌ توجه خواهیم کرد.» وی تأکید کرد: «هر لحظه با نقض تعهدات از سوی آن‌ها [غربی‌ها و آمریکایی‌ها] مواجه شویم، می‌توانیم برنامه خود را به وضعیت قبل بازگردانیم[30].»

 

30 مهر 94

• جان کری، وزیر خارجه آمریکا برجام را «گسترده‌ترین بازسازی یک برنامه هسته‌ای از زمان آغاز عصر هسته‌ای تا کنون» و دست‌آوردی بزرگ برای کشورش توصیف کرد[31].

• یازده سناتور ارشد دموکرات خواستار واکنش دولت باراک اوباما به آزمایش موشک عماد توسط ایران شدند. این هم‌حزبی‌های اوباما هم‌چنین از دولت آمریکا خواستند در قبال آن دسته از رفتارهای ایران که نقض برجام تلقی می‌شود، سیاست «عدم تحمل» را به کار گیرد. سناتورهای آمریکایی افزودند: «باور ما این است که این پرتاب [آزمایشی]، تلاشی [از جانب ایران] برای محک زدن اراده دنیا برای پاسخ‌دهی به تخلفات این کشور از تعهدات بین‌المللی است.»

• آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان با ارسال نامه‌ای به کمیته امور تحریم‌های ایران در شورای امنیت سازمان ملل، آزمایش موشک عماد را به اطلاع آن کنگره رسانده و خواستار پاسخ مقتضی به آن شدند. آمریکا این نامه را به نمایندگی از 4 کشور به کمیته مذکور ارسال کرد و با طرح این ادعا که موشک عماد قابلیت حمل سلاح‌های هسته‌ای را داشته، اقدام ایران را ناقض قطع‌نامه‌های شورای امنیت سازمان ملل دانست.

• «سامانتا پاور» نماینده آمریکا در سازمان ملل با صدور بیانیه‌ای موشک عماد توسط ایران را نقض قطع‌نامه 1929 شورای امنیت خواند و بر لزوم پاسخ‌گویی به این اقدام تأکید کرد. پاور این اقدام ایران را «شلیک و آزمایش تحریک‌آمیز» توصیف کرد و نوشت: «آمریکا این اقدام را موضوعی جدی می‌داند که ثبات منطقه را تضعیف می‌کند[32].»

---

گزارش فوق صرفاً مواضع آمریکایی‌ها درباره برجام را پوشش می‌داد و برخی موضوعات مهم دیگر به دلیل محدودیت، در این مطلب گنجانده نشده‌اند. از جمله این موضوعات، فشارهای صهیونیست‌ها و باج‌دادن‌های آمریکایی‌ها به آن‌ها به قیمت تضعیف برجام بوده است. هم‌چنین تلاش شد تا اظهارات مقامات سابق آمریکایی و تحلیل‌های رسانه‌ای (حتی رسانه‌های آمریکایی) جز در موارد ضروری، پوشش داده نشود و صرفاً اقدامات و موضع‌گیری‌های رسمی و متقن به اطلاع مخاطبان محترم برسد. توضیح لازم این‌که گاهی اظهارات مقامات کشورمان نیز لابه‌لای بندهای گزارش، یادآوری شده تا قول‌های دولت درباره تعهدات آمریکا و عمل‌کرد مسئولین در توبیخ واشینگتن به خاطر نقض تعهداتش قابل‌ارزیابی باشد. محدودیت در حجم گزارش‌ها ما را بر آن داشت تا در برخی موارد، ضمن ارائه خلاصه‌ای از یک گزارش، امکان دست‌رسی به متن کامل آن را نیز در قالب پاورقی برای مخاطبان محترم فراهم نماییم.